Trafiko lasaiagoa duten kaleak. Zergatik da garrantzitsua?

Badira urte batzuk Espainiak 30 km/h-ko muga orokortu duela hiriguneetako kaleetarako. Neurri hau ez da gurean bakarrik ezarrik. Mundu osoko hiriek beren kaleetako abiadura mugatzea erabaki dute, eta 30 km/h-ko abiadura (batzutan gutxiago) arau orokor berria bihurtzen ari da.

Hain beharrezkoa den neurri hau gaizki ulertua eta kritikatua izaten da askotan, baina ezartzea justifikatzen duten pisuzko argudio ugari daude. Era berean, ohikoa da pertsona askok muga horri jaramonik ez egitea (radar bat dagoenean izan ezik), horrek dakartzan ondorioez jabetu gabe.

Argitalpen honetan, muga honen atzean dauden arrazoiak azalduko ditugu; izan ere, gidariek neurri hau ulertzea eta betetzea behar dugu.

Segurtasuna hobetzea

Lehenengo arrazoia argi dago: segurtasuna hobetzea. Abiadura txikiagoan zirkulatzeak nabarmen murrizten du istripua izateko probabilitatea eta horrek izan ditzakeen ondorioak. Kontuan izan behar dugu 30 km/h-ko abiaduran doan auto batek 15 metroko tarte bat behar duela oztopoa ikusten duenetik ibilgailua gelditzeko gai den arte. Distantzia hau, autoa 50 km/h-ko abiaduran badoa, bikoiztu egiten da 30 metrora. 15 metro hauek susto soil bat edo tragedia baten arteko diferentzia erabaki dezakete.

Erreakzio-ahalmenaz gain, abiadurak modu erabakigarrian zehazten du harrapaketa bat hilgarria izateko edo ez izateko probabilitatea. Arriskua modu esponentzialean handitzen da 30 km/h-tik aurrera:

30 km/h-ko abiaduran → Arrapatua izanez gero hiltzeko arriskua % 5 eta % 10 arteko da.
40 km/h-ko abiaduran → % 20ko heriotza-arriskua.
50 km/h-ko abiaduran → % 50 eta % 80 artean hiltzeko arriskua.
60 km/h-ra edo gehiagora → % 90-100 inguruko heriotza-arriskua.

Azkenik, aipatu behar dugu abiadura handian gidatzeak gure ikusmen-eremua murrizten duela era. Zenbat eta azkarrago joan, konturatu gabe, gure arreta puntu mugatuago batean jartzen dugu eta gainerako eremuan dagoenaren kontzientzia galtzen dugu. Aldiz, poliki zirkulatzean, inguruan gertatzen dena hobeto hautemateko gai gara, eta bideko edozein ezustekoren aurren erreakzionatzeko gaitasun handiagoa dugu.

Ondorioz, trafiko lasaiago batek gure kaleak askoz seguruagoak bihurtzen ditu guztiontzat. Arrazoi honek bakarrik nahikoa beharko luke izan. Kontuan izan behar da Espainian urtero 250 pertsona inguru hiltzen direla istripuz harrapatuta. Hala eta guztiz ere, badaude arrazoi gehiago.

Zarata gutxiago, osasun gehiago

Hirietan, trafikoa da kutsadura akustikoaren iturri nagusia, eta haren intentsitatea oso lotuta dago abiadurarekin. Zaratak, gogaikarria eta gure bizi-kalitatean eragina izateaz gain, ondorio larriak ditu gure osasunean. Estresa, antsietatea, loaren nahasmenduak eta zailtasun kognitiboak edo kontzentraziokoak sortzen ditu. Hainbat azterlanek frogatu dute trafikoaren zarata handiagoa den ikastetxeetako haurrek eskola-jarduera okerragoa dutela. Zarata arazo kardiobaskularrekin ere lotuta dago, eta hipertentsioa, infartuak eta bihotzeko beste gaixotasun batzuk izateko arrisku handiagoa sortzen du.

Zirkulazioaren zaratak bi iturri nagusi ditu: motorra eta pneumatikoen eta balazten marruskadura. Azken hauek handitu egiten da abiadura handitu ahala, eta, beraz, azkarrago ibiltzeak zarata handiagoa esan nahi du beti. Auto elektrikoek ere, motor-zaratarik egiten ez duten arren, ohiko ibilgailuen marruskadura bidezko soinu bera sortzen dute, eta 50 km/h-ko abiaduratik aurrera bi auto motek zarata bera ateratzen dute.

Kontraintuitiboki, trafiko eraginkorragoa

Abiadura murrizteak auto-ilara gehiago sortzen dituelaren sinismena zabalduta dago. Erralitatea ordea sinismen honen, justu kontrakoa da: trafiko lasaiagoa eraginkorragoa da.

Hiri gehienetan batez besteko abiadura 15 km/h ingurukoa da, muga 50 km/h edo 30 km/h izan. Aldea ez dago baimendutako gehieneko abiaduran, baizik eta trafikoaren arintasunean. Mantsoago gidatzean, geldialdi, azelerazio eta frenatze gutxiago izaten dira, eta horrek joan-etorriak erregularrago eta aurreikusgarriago bihurtzen ditu. Gidariek hautematen duten estresa ere gutxitzen da eta efizientzia hobetzen da.

Abiadura baxuek semaforoen beharra murriztea ere ahalbidetzen dute; izan ere, pasabidea elkar begiratuz negozia daiteke, kasu askotan, gidarien eta oinezkoen artean. Semaforoen murrizketa horrek trafikoaren arintasuna hobetzen du, itxaronaldi asko saihesten baitira.

Beste uste faltsu bat da astiroago gidatzeak kutsadura edo erregai-gastua areagotzen duela. Egitan ordea, isurketei gehien eragiten diena bat-bateko azeleratzeak eta balaztatzeak dira. Abiadura bare eta konstanteak erregai-kontsumoa murrizten laguntzen du, eta, ondorioz, baita kutsadura atmosferikoa ere. Gainera, balazten eta pneumatikoen higadura murrizten da, hauek dira hain zuzen airean, uretan eta lurzoruetan amaitzen duten partikula kutsatzaile eta mikroplastiko gehienen erantzuleak.

Pertsona guztientzako kaleak

Abiadura jaisteaz ari garenean, ez gara segurtasuna hobetzeaz eta zarata murrizteaz ari bakarrik. Kale atseginagoak egiteaz ere ari gara, eta kaleak bizikidetzarako gune komun gisa berreskuratzeaz. Abiadura jaiste ez da “autoaren kontra” egotea, kaleak espazio partekatu gisa berreskuratzearen alde egotea baizik.

30 km/h-ko abiaduran dagoen kale bat ez da etsaitasunezko leku bat, baizik eta lasaitasunez ibiltzeko, beldurrik gabe gurutzatzeko, bizikletaz modu seguruan joateko edo arriskurik gabe haurrei inguruan jolasten uzteko gune bat. Gainera, garraio publikoari ere mesede egiten dio, etengabeko azelerazio eta frenatzerik gabeko ingurune batean erregularrago ibiltzen baita.

Gainera, trafiko lasaiagoak atea irekitzen die espazio publikoaren beste erabilera batzuei: terrazak, gune berdeak, auzoko topalekuak edo zama-jasotze eta-deskargatze seguruagoak. Azkar igarotzen diren autoek menderatzen duten lekua izan beharrean, kalea auzoarentzako bizitza sozial eta ekonomikorako gune bihurtzen da.

Azken finean, abiadura murriztea ez doa inoren kontra, baizik eta guztion alde: oinezkoen, txirrindularien, garraio publikoko erabiltzaileen eta baita gidarien alde.

Emaitzak: Neurriak funtzionatzen du

Neurri hauen emaitzak argiak dira: trafikoaren abiadura murrizten duten hiriek nabarmen gutxitzen dute istripu-tasa. Helsinkik eta Oslok, esaterako, jada harro esan dezakete “Vision Zero-ko hiriak direla. Hau da, urte osoan zehar ez dutela istripu larririk (Hildakoekin edota zauritu larriekin) izan. Beste batzuk, hala nola Brusela edo Paris, %25 arte murriztea lortu dute trafiko-istripuetan hildakoen kopuruan.

Adibide hauek erakusten dute neurria eraginkorra izateaz gain, bizitzak modu simple eta azkar batean salbatzeko balio duela.

Hiri sosegatuagoak. Zer behar da?

Hiriguneetan abiadura murriztea hiria eraldatzen duen neurria da, eta autogidarien ustezko erosotasunak ez luke aurretik azaldu ditugun segurtasun, osasun eta bizi-kalitate argudioen gainetik egon behar.

Ondorioz, beharrezkoa da kale lasaiagoak lortzeko lanean jarraitzea. Abiadura-muga aldatzea aurrerapauso garrantzitsua izan da, baina ez da nahikoa. Neurri gehigarriak behar dira, trafikoaren abiadura benetan murrizteko.

Ez da nahikoa seinaleak aldatzea. Kaleak berdiseinatu behar dira, gidariak modu lasaiagoan gidatzera gonbidatzeko: bide estuagoak, bihurgune ez hain zabalak, zigizagak eta, batez ere, oinezkoentzako eta txirrindularientzako espazio gehiago.

Eta, beste ezeren gainetik, aldaketa kulturala behar da: astiro gidatzea erantzukizun kolektiboko ekintza dela ulertzea. Izan ere, azkenean, abiadura jaisteak ez du esan nahi denbora galtzea, baizik eta segurtasuna, osasuna eta bizi-kalitatea irabaztea guztiontzat.