Los miembros de Kalapie como apasionados de la movilidad en bicicleta que somos aprovechamos las vacaciones y escapadas de fin de semana a otros lugares para fijarnos en cómo se diseña y planifica la movilidad en bicicleta en otras ciudades. Esta vez hablaremos de lo observado en la ciudad de Viena durante las vacaciones de verano.

Kalapieko kideok, bizikletako mugikortasunaren zale amorratu garenez, asteburuetako oporrak eta ihesaldiak beste leku batzuetan bizikleta mugikortasuna nola diseinatu eta planifikatzen den ikusteko aprobetxatzen dugu. Aurtengo Udako oporretan Viena hirian ikusitakoaz hitz egingo dugu oraingoan.

Deskribapen orokorra

Viena, Austriako hiriburua, Europako erdialdeko hiria da eta herrialdearen ekialdean dago kokatua, Danubio ibaiaren ertzean, Eslovakia eta Hungariako mugatik hurbil. Herrialdeko hiri jendetsuena da, gutxi gorabehera 1,9 milioi biztanlerekin, eta bere hiri-ingurunea 2,6 milioitik gorakoa da; honek Europako erdialdeko hiri nagusietako bat bihurtzen du.

Hiria, oro har, laua da, baina badaude pixka bat goratuak dauden eremu batzuk, eta ondorioz auzo periferikoetara joaterakoan malda txikiak daude. Klimaren aldetik, kontinental epela da: negu hotzak eta uda goxoak izaten dira; hiriko batez besteko urteko tenperatura 11,4 °C-koa da, eta urtero 85 egun inguruko prezipitazioa izaten du (Donostian, berriz, batez besteko tenperatura 13,8 °C da eta euria urtean 180 egunetan egiten du).

Nola mugitzen da Viena?

Hiri bateko mugikortasunaren errealitatea ulertzeko, funtsezkoa da banaketa modalaren datuak aztertzea, hau da, garraiobideen erabileraren portzentajezko banaketa. Azken datuen arabera, hau da gutxi gorabeherako hiriko egoera:

Garraio publikoa: joan-etorri guztien % 34tik % 38ra bitartekoa da, eta gehien erabiltzen den modua da.
Oinezko joan-etorriak: Desplazamenduen % 30 inguru da. Tamaina honetako hiri baterako portzentai ona.
Automobil pribatua: bidaien % 25 inguru biltzen du gutxigora behera.
Bizikleta: % 10 – % 11ra iristen da, bizikleta-mugikortasunean lider diren Europako hirien azpitik, baina argi eta garbi positiboa. Perspektiba jartzearren, Donostian ehuneko hori % 5-% 6 ingurukoa da.

Garraio publikoko datu onak metro-, tranbia- eta autobus-sare zabal eta ondo kudeatuaren fruituak dira. Wiener Linien enpresa publikoak (https://www.wienerlinien.at/) genstionatu du, eta Verkehrsverbund Ost-Regionek (VOR) koordinatzen du (https://www.vor.at/).

Metro-sareak bost linea eta 80 kilometro baino gehiagoko ibilbidea du, eta estaldura azkar eta ohikoa eskaintzen du, auzo guztiak lotzen dituena. Tranbiak, munduko zabalenetakoa, 30 linea baino gehiago ditu eta konektibitate ona bermatzen du. Honez gain, hiri-autobusen sare bat dago, metroak edo tranbiak hartzen ez dituen eremuetara iristen dena. Metropoli-mailako garraiobide guztiak txartel bakar baten bidez erabili daitezke (S-Bahn).

Era berean, Viena bereziki erakargarria da oinezko eta bizikleten mugikortasunerako, oinezkoentzako lehentasun-irizpideen arabera diseinatutako edo egokitutako 1.000 kale eta plaza baino gehiago baititu. Gainera, bizikleta-sare zabala eta ondo konektatua du, aurrerago zehaztuko dugun bezala.

Trafikoari dagokionez, Vienako bide-sarean kale gehienek 30 km/h-ko abiadura-muga dute, eta bizitegi-izaera eta zirkulazio-intentsitate txikia. Motordun trafikoa batez ere uholde egituratzaile handietan kontzentratzen da; bigarren mailako kaleetako zirkulazioaren noranzkoak, berriz, igarotze-zirkulazioa indargabetzeko moduan diseinatuta daude, ibilbide zuzenak saihestuz eta fluxua bide nagusietarantz bideratuz.

Trafikoari dagokionez, Vienako bide-sarean kale gehienek 30 km/h-ko abiadura-muga dute, eta zirkulazio-intentsitate txikia dute. Motordun trafikoa batez ere hirigune handietan kontzentratzen da; bigarren mailako kaleetako zirkulazioaren noranzkoak, berriz, igarotze-zirkulazioa indargabetzeko moduan diseinatuta daude, ibilbide zuzenak saihestuz eta fluxua bide nagusietarantz bideratuz.

Vienak ere neurri batzuk jarri ditu martxan ibilgailu pribatu motorizatuaren erabilera murrizteko eta, horrela, eragiten dituen inpaktu negatiboak murrizteko. Besteak beste, hauek azpimarra ditzakegu:

Viena hiri osoan aparkatzeko gune arautuak (Kurzparkzonen) ezarri zituen 2022an. Normalean 9:00etatik 22:00etara egon ohi da martxan, eta batez besteko tarifa 1,30 €-koa da ordu erdi bakoitzeko, eta gehienez 2 orduz utzi daiteke autoa. Erregulazio honek ez die eragiten barrutiko egoiliarrei.
Carsharing-a eta ibilgailu elektrikoak sustatzea.
Innere Stadten (Erdigune historikoa) sartzeko murrizketak gehien kutsatzen duten ibilgailuentzat, eta etorkizunean baimen berezia duten edo egoiliarren baimena duten ibilgailuak bakarrik sartu ahal izango dira 16.400 pertsona bizi diren 2,9 kilometro koadroko eremu honetan.

Bizikleta bidezko mugikortasuna sustatzeko politikak eta abian dauden planen xehetasunak

Vienak bizikleta bidezko mugikortasuna sustatzeko estrategia integrala garatu du azken urteotan, STEP 2025 Hiri Planaren (https://www.wien.gv.at/english/urbanplanning/) eta hiriko Mugikortasun Aktiboko Programaren barruan. Politika hauek azpiegitura-, plangintza-, segurtasun- eta sentsibilizazio-jarduerak uztartzen dituzte, bizikleta eguneroko garraiobide eraginkor eta iraunkor gisa sendotzeko. Hona hemen neurri nabarmenenak:

1.700 km-tik gorako bizikleta-sarea izatea (ia 2024an lortua), eta urtean 15-20 km berri gehitzen jarraitzea bizikleta-bideak sareari.
Bizikletaren kuota modala % 7tik (2019) % 10era handitzea 2025ean, hirian egiten diren joan-etorrien % 80 modu iraunkorren bidez (oinez, bizikletaz eta garraio publikoaren bidez) egiteko helburu orokorraren barruan.
Auto pribatuaren kuota joan-etorri guztien % 20tik behera jaistea.
Bizikletentzako aparkaleku seguruen kopurua handitzea geltokietan, ikastetxeetan eta egoitza-guneetan, +10.000 plaza gehiago lortzeko helburuarekin.

Politika hauei esker, hiriak bizikletaren kuota modala pixkanaka handitzea lortu du eta gaur egun desplazamenduen % 10-11 ingurura iristen da, ezarritako helburua lortuz eta Viena mugikortasun aktibo eta iraunkorrerako konpromiso handiena duen Europako hiriburuetako bat bihurtuz.

Vienako Udalak sortutako Mobilitätsagentur Wien, Vienako Mugikortasun Agentzia (https://www.mobilitaetsagentur.at/), oinezkoen eta bizikleten mugikortasunarekin lotutako politikak bultzatzeaz eta koordinatzeaz arduratzen den erakundea da, baita espazio publikoaren erabilera orekatua eta eraginkorra sustatzeaz ere. Agentzia honek azterketak, planak, kanpainak, ekitaldiak, proiektuak eta prestakuntza-programak garatzen ditu, hirian mugikortasun aktiboa garatzeko eta garraiobide desberdinen onarpena eta bizikidetza hobetzeko.

Bizikleta-bideak diseinatzeko jarraibideak

Vienako bizikleta-sarea Erdialdeko Europako zabalenetakoa eta finkatuenetako bat da, 1.740 kilometro inguruko bizikleta-bide hedadurarekin, azpiegitura bereizia, kale partekatuak eta galtzadan seinaleztatutako zatiak konbinatzen dituena. Hierarkizatutako sistema da, interkonektatua eta etengabe hedatzen ari dena, eguneroko mugikortasuna errazteko eta garraio publikoarekiko intermodalitatea errazteko diseinatua.

Donostiar batentzat, bereziki deigarria da 3 metrotik gora zabalera duten bidegorriak, paraleloan zirkulatzea ahalbidetzen baitute, bizikletaz egindako joan-etorriak erosoagoak, atseginagoak eta seguruagoak eginez. Beste aspektu aipagarri bat da, gehienetan, noranzko biko bideek ez dutela noranzkoen arteko banalerrorik. Kolore aldetik berdeak izan ohi dira.

Bigarren maila batean, zirkulazio txikiko bizitegi-kaleek eta oinezkoentzako lehentasuneko bideek osatzen dute sarea, non bizikleten, oinezkoen eta ibilgailu motordunen arteko bizikidetza errazagoa den zirkulazio txikiari esker. Gainera, bizikletentzako noranzko bikoitza oso zabalduta dago, bizikletentzako tradizioa duten Europako beste hiri batzuetan bezala. (Zer da Bizikletazko Noranzko Bikoitza?)

Mobilitätsagentur Wien-en txostenen arabera, herritarren gogobetetzea handia da bizikleta eta oinezkoen azpiegiturekin: erabiltzaileen % 76k dio seguru sentitzen dela bizikletan ibiltzean, eta % 69k uste du Viena “txirrindularientzako hiria” dela.

Jardunbide egokiak

Hirigintzako jardunbide iraunkorrak

Hiriko urbanizazioak hirigintza jasangarriaren printzipioei jarraituz diseinatzen dira, bizitegi-, merkataritza- eta jolas-espazioak konbinatzen dituen lurzoruaren erabilera mistoa sustatuz, joan-etorrien beharra murrizteko eta mugikortasun iraunkorra sustatzeko. Gainera, berdeguneak eta ingurumen-kalitatea hobetzen duten, biodibertsitatea errazten duten eta komunitatearentzako ongizate-guneak eskaintzen dituzten eremu komunak integratzen dira. Praktika hauek bai jada existitzen ziren urbanizazioetan zein berrietan jartzen ari dira praktikan.

Oinezkoen lehentasunezko kaleak

Oinezkoentzako lehentasuneko plataforma bakarreko kaleak oso ohikoak dira. Zoruaren diseinu uniformeari esker, galtzada eta espaloia maila berean daude, honela gidariek argi eta garbi ikusten dute espazio partekatu batean daudela, non abiadura murriztu eta oinezkoei lehentasuna eman behar dieten.

Espazio berdeak

Mugikortasun iraunkorraren aldeko apustuaz gain, Vienak bere kaleen eraldaketa ere bultzatzen du, azpiegitura berde gehiago jarriz. Bide askok aparkalekuak kendu dituzte espaloiak handitzeko, egoteko guneak sortzeko eta zuhaitzak landatzeko, eta, horrela, hiri-birnaturalizazioari, klima-aldaketara egokitzeko hobekuntzari eta espazio publikoaren kalitateari mesede egin diete.

Hiri-iturriak

Vienan hiri-iturrien sare zabala dago, hiri osoan zehar banatuta. Sare hau azpiegitura publiko eta klimatikoaren funtsezko elementua da. 1.300 iturri baino gehiagok doako ur sarbide jarraitua eskaintzen dute hilabete beroetan. Iturri horiek ur-lurruna botatzeko aukera ere badute, eta gero eta ohikoagoak diren muturreko bero-aldietan aterpe klimatiko gisa jarduten dute.

Argentinierstraße, holandar estiloko kalea

Vienako Geltoki Zentrala (Hauptbahnhof) erdigune historikoarekin lotzen duen ardatz garrantzitsua da Argentinierstraque, eta 6.000 txirrindulari inguru biltzen ditu egunero. Bi norabideko bizikleta-errei zaharra (2m zabalera) ez zen nahikoa, eta hiriak, Herbehereetako adituen laguntzarekin (Royal HaskoningDHV), “bizikleta-kale” bihurtu du duela gutxi, holandar estiloan.

Kale mota honetan, bizikleta da lehentasuna, autoek sarbide mugatua dute (egoiliarrak/zerbitzuak) eta oinezkoak bananduta geratzen dira gatazkak saihesteko. Diseinuak konbinatuak ditu trafikoa baretzeko: zabalera kontrolatuak, trazadura “autoesplikatiboa”, zintarri “atseginak” eta trafiko motorizatua etorbide nagusietara desbideratzea.

Vienna’s Argentinierstraße: How a Dutch cycling street found its place in the Austrian Capital

Carsharing – Wien

Hiriak Carsharing zerbitzu bat du WienMobil Auto izenarekin eta bertakoek orduka alokatu ditzakete. Zerbitzu honen ondorioz, herritar askok ez dute ibilgailu pribaturik erosi behar, beren beharrizan puntualetarako autoa erraz alokatu baitezakete eta beren egunerokotasunean iraunkorragoak diren medioen bidez mugitu baitaitezke.

https://www.wienerlinien.at/wienmobil/auto

Trafikoa baretzeko metalezko pibotak eta hiri-elementuak

Bizikidetza-eremuetan hiri-altzariak jarri dira, eta ibilgailu motordunek sigi-sagaka ibili behar dute kalea zeharkatzeko. Horrela, trafikoaren abiadura jaistea lortzen da. Kasu honetan, kaleak metalezko pibote batzuk ditu, igo eta jaitsi daitezkeenak, eta funtzio bera betetzen dute.

Bizikleta publiko zerbitzua

Vienako bizikleta publikoaren sistema, WienMobil Rad izenekoa, Nextbike enpresak kudeatzen du. 3.000 bizikleta baino gehiago ditu 185 estazio fisikotan banatuta eta 50 puntu digital inguru, eguneko 24 orduetan eskuragarri. Bizikletak GPS teknologiaz hornituta daude, eta erraz alokatu daitezke WienMobil aplikazio mugikorraren bidez. Aplikazio horrek hiriko garraio publikoko eta partekatuko zerbitzu guztiak biltzen ditu.

2024an, sistemak 980.000 erabilera inguru erregistratu zituen, eta Vienako mugikortasun intermodalaren funtsezko osagai gisa finkatu zen. Tarifak 0,75 €-koak dira 30 minutuko, edo 0,35 €-koak erabiltzaileentzat, Wiener Linien urtean abonatuta daudenentzat. Izen emateko ez da abonorik ordaindu behar.

Haurrentzako aulkitxoak dituzten bizikleta publikoak

Hiriko bizikleta publikoen zerbitzuko bizikleta batzuk haurrak eramateko aulkiak dituzte.

Grünpfeil

Txirrindularientzako Grünpfeila seinale espezifiko bat da, semaforoa gorriz eskuinera biratzea baimentzen duena, betiere txirrindularia bidegurutzea (“Nach Halt”) baino lehen erabat gelditzen bada eta oinezkorik eta lehentasunezko ibilgailurik ez dagoela egiaztatzen badu. Neurri hau trafikoaren arintasuna hobetzera eta bizikleta bidezko mugikortasuna bultzatzera bideratuta dago, eta gaur egun Vienan proiektu pilotu gisa aplikatzen ari da, nahiz eta hiriko beste puntu batzuetara pixkanaka zabaltzea aurreikusten den.

https://www.fahrradwien.at/news/rechts-abbiegen-bei-rot-wird-in-wien-rasch-umgesetzt/

Bizikleta kontagailuak

Vienan bizikleten kontagailu automatikoak daude hiriko bizikleta-ardatz nagusietan. Gailu hauek denbora errealean erregistratzen dute puntu bakoitzetik igarotzen den bizikleta kopurua, eta aukera ematen dute bizikleta-sarearen erabilera monitorizatzeko eta mugikortasun aktiboko politiken eraginkortasuna ebaluatzeko. Horietako batzuek, hala nola Argentinierstraere izenekoak, eguneroko eta urteko zenbaketak erakusten dituzten panelak dituzte, bizikletaren ikusgarritasuna sendotuz eta eguneroko garraiobide gisa normalizazioa sustatuz.

Praterstraße New: Ergitunetik eta lan eremuak lotzen dituen bizikleta autobidea

Datozen urteetarako aurreikusitako proiektuetako bat Praterstraque bizikleta autobidea da, Vienako erdigunea Donaustadt barrutiarekin lotuko duena, jarduera ekonomikoko gune garrantzitsua. Esku-hartzeari esker, trafiko-errei motorizatu bat kenduko da, noranzko biko bidegorria 4 metroko zabaleraraino zabaltzeko, eta, horrela, ibilbidearen edukiera eta segurtasuna hobetuko da. Gainera, proiektuak lorategiak eta eremu berdeak sartzea ere jasotzen du.

Praterstraße Neu: Radhighway von der City in die Donaustadt

Bizikleta mugikortasun formakuntza ikastetxeetan

Viena ez da formazioaz ahazten. Vienako mugikortasunaren agentziak bizikletaz mugitzeko prestakuntza-programa bat garatu du lehen hezkuntzako ikasleentzat, eta hiriko 6.000 haur baino gehiagok aukera dute programari esker bizikleta mugikortasunan formakuntza jasotzeko.

https://www.fahrradwien.at/2022/12/28/wir-lernen-radfahren-kostenlose-radfahrkurse-fuer-6-400-volksschulkinder-im-jahr-2022/

https://www.mobilitaetsagentur.at/bildung/

Zama bizikletak

Viena ere laguntzen ari da zama bizikleten erabilera bultzatzeko. Udalak mota honetako bizikletak erosten laguntzeko programa bat dauka. Dirulaguntza erosketa-prezioaren % 50erainokoa da, 800 € gehienez motor elektrikorik gabeko karga-bizikletentzat, eta 1.000 € motor elektrikoa dutenentzat.

https://www.fahrradwien.at/transportfahrrad/foerderung/

https://www.fahrradwien.at/news/erste-bilanz-der-neuen-transportradfoerderung-zeigt-angebot-der-stadt-wird-von-wienerinnen-gerne-angenommen/

Hauptallee

Hauptallee Vienako ardatz berde eta espazio enblematikoenetako bat da, Prater parkean kokatua, hiriaren erdigunetik ekialdera dagoen hiri-parke handian. Etorbide hori 4,5 kilometro luze da lerro zuzenean, eta XVIII. mendean inauguratu zuten, pasealeku inperial gisa, eta oraindik ere monumentu-izaerari eusten dio. Gaur egun, oinezkoek, txirrindulariek eta mota guztietako kirolariek asko erabiltzen duten korridore multifuntzional gisa funtzionatzen du, eta Vienako hiri-sarearen barruko mugikortasun aktiboaren erreferente gisa finkatzen da. Motordun trafikorik gabeko bide zabala da, eta vienarrek aisialdirako, elkartzeko eta aisialdirako gune gisa gozatzen dute aire zabalean.

“Supermanzana” egokitzapena (“Supergrätzl”)

Vienak Bartzelonako Supersagarraren egokitzapen austriarra egin du Supergrätzl («Superbarrio») izenarekin, proiektu pilotu gisa. Proiektu honek igarotze-trafikoa iragazten du, elkargune bat birmoldatu eta espazio publiko bizigarri bihurtzeko.

Supergrätzla Favoriten auzoan dago, Vienan biztanleria-dentsitate handiena duen barrutietako batean. Proiektuaren bidez ondorengo aktuazioak egitea lortu da: igarotze-trafikoa kentzea (elkarguneetako iragazki diagonalak), oinezkoentzako guneak (batez ere ondoko eskoletatik kanpo), 100 berdegune, 60 itzal-zuhaitz, hainbat iturri, banku publiko eta bestelako altzari-elementuak, eta bide publikoko aparkalekuen % 30 kentzea.
https://www.instagram.com/p/DP3AdjtCD6M/?img_index=1

Ibaiko hondartza urbanoa

Deigarriak dira ibaiaren ertzetan, hirigunean, dauden espazioak, hiri-hondartza eta atsedenleku gisa funtzionatzen dutenak. Leku hauek babesleku klimatiko gisa jarduten dute udako bero-boladen aurrean, eta aurreikusten da hauen maiztasuna eta intentsitatea handitu egingo direla etorkizunean, klima-aldaketaren ondorioz.